Rebentos de Galeusca, restras de españolidade
by Rafael Cid
Será por acaso ou porque unha vez en anos non fai estragos. Porque, en principio, semella difícil disciplinar a tantos xurados distintos nun mesmo afán. Mas o certo e verdade é que neste ano 2019 de conflito entre o poder central e os seus axentes periféricos, nacións sen Estado que reivindican dereitos históricos constituíntes, os Premios Nacionais teñan ido a personalidades de territorios en disputa. O galego Xosé Manoel Núñez Seixas; o vasco José Irazu Garmendia (Bernardo Atxaga despois tomar os hábitos, Nacional de Narrativa no temperán 1989); e o catalán Joan Margarit i Consarnau, acadaran o louro nas modalidades de Ensaio, Letras e Miguel de Cervantes (tamén este é reincidente: o Nacional de Poesía obtívoo en 2008). Mesmo, e en parecida sincronía con esa lendaria fraternidade entre Galiza, Euskadi e Catalunya (Galeusca por acrónimo), nese podio tamén pode entrar Cristina Morales. O último Nacional de Literatura, que aínda que “charnega” de orixe granadina comulga coa luzada autodeterminacionista (ao xeito dunha activista QDS: “Que lle Dean ao Sistema”).
Como se pode ver, o curioso non é que desde a Villa y Corte volveuse a agasallar a autores galegos, vascos ou cataláns de recoñecido prestixio, talla intelectual e probada singularidade. Algúns son veteranos niso dos dons outorgados pola “Marca España”. O que realmente choca é que precisamente neste decisivo ano de colisión de identidades, o centralismo puxese de acordo aos seus académicos e asimilados en persoal para lembrar que nesas latitudes tamén existe talento, ética social e valores artísticos. E sobre todo que á hora do seu recoñecemento fíxoo por partida cuádrupla, para maior fartura. Sen que as posicións políticas ou ideolóxicas prosperasen até os seus últimos obxectivos censores. Talvez todo o contrario, o que nos levaría tamén a pensar mal, e ao peor atinar. Sería lamentabel que ao exercer o seu “dereito a decidir” os xurados respectivos tiveran acreditado que o vieiro mais curto para a disuasión identitaria é o afago con confeti e trompetería.
E se alguén o pretendeu, errou de cheo. Sen ir máis lonxe a Margarit faltoulle tempo para manifestar na primeira entrevista concedida após rebecer o premio que “España dame medo desde os Reis católicos”.Aínda que con presbicia historiográfica. A nación-Estado así denominada polo galardoado non apareceu con Isabel e Fernando, mas baixo o sinal liberal do cerimonial das Cortes de Cádiz, superando outros espazos políticos onde antes só cabían reinos e vasalaxe. E a vitriólica Morales, saltando á mesmiña corcova dos sobranceiros concesionarios espetou: “É unha alegría que haxa lume no canto de cafetarías abertas en Barcelona” Dito pola aguerrida escritora en plena sarracina dos indignados soberanistas.
En calquera caso estes desafíos quedan a anos luz do corte de mangas que propinou o artista plástico Santiago Sierra en 2010 ao saber que as autoridades do ramo se habían permitido elixirlle como trofeo estatal. Aquel desplante aínda figura na galería dos horrores do ministerio de Cultura, a súa outorgante oficial: «Un Estado que participa en guerras dementes aliñado cun imperio criminal. Un estado que doa alegremente o diñeiro común á banca. Un estado empeñado no desmonte do estado de benestar en beneficio dunha minoría internacional e local. O Estado son vostedes e os seus amigos. Por tanto, non me conten entre eles, pois eu son un artista serio Saúde e liberdade!» (sic). Aquilo superou todas as previsións e non se volveu a repetir. Non había nada que celebrar. O ano de marras, Moncloa, Zarzuela e os pretorianos do Réxime do 78 perpetraran un inmoral austericidio en orde descendente, da oligarquía responsable da crise á maioría social damnificada, e os fastos coroados levaban impresa o seu lutuosa efixie.
Ouvidas e asimiladas as experiencias anteriores, parece claro que, nestas lareiras, o devandito “de ben nado é ser agradecido” non é máis que un sofisma para a servidume voluntaria. Á marxe, certamente, e como preámbulo necesario, da cortesía que debe presidir todas as relacións humanas que de verdade o sexan. Dar e recibir, como gobernar e ser gobernado, é un elemento inapelable de calquera episodio que se fundamente sobre a equidade. A discriminación positiva que pode aniñar nese paxe de premios cara a xentes tradicionalmente situadas á marxe da notoriedade establecida non deixa de ser outra mostra máis da discriminación negativa hexemónica. A retórica dos 40 principais, mentres o pensamento teña dono, é e será sempre o escudo de blindaxe da pérfida realidade rampante. Por iso é polo que os Atxaga, Margarit, Seixas e Morales, mal que ben, supoñan un atallo cara á claridade fundante por razóns equivocadas.
Tampouco Núñez Seixas é confrade deste convento. No seu libro “Suspiros de España”, obra en que se xustificaba a concesión do Premio, destaca a incongruencia do nacionalismo español, ao querer erixirse no único Deus verdadeiro do santoral, mentres discute o pan e o sal a outros competidores. Simplemente porque ten un Estado detrás, e por iso o uso lexítimo da forza, o centralismo identifícase co patriotismo en exclusiva. Formulación que lle serviu ao autor, catedrático de Historia Contemporánea de Europa na Universidade Ludwig-Maximilian de Múnic, para pór de manifesto tamén a incoherencia de certa esquerda que critica aos nacionalismos periféricos, que di que España é unha nación, e que non é nacionalista”. Dacabalo regalado?
Bernardo Atxaga non é novo neste gremio, mas a súa modesta insolencia destaca entre a paspallada reinante. De feito, e nada máis coñecerse o premio, aproveitou os micrófonos de Radio Euskadi para referirse “ao caso Altsasu como un escándalo”, engadindo que “se escribise algo sería unha alegoría da inxustiza do que sucedeu aquí”.
Como se pode ver, o curioso non é que desde a Villa y Corte volveuse a agasallar a autores galegos, vascos ou cataláns de recoñecido prestixio, talla intelectual e probada singularidade. Algúns son veteranos niso dos dons outorgados pola “Marca España”. O que realmente choca é que precisamente neste decisivo ano de colisión de identidades, o centralismo puxese de acordo aos seus académicos e asimilados en persoal para lembrar que nesas latitudes tamén existe talento, ética social e valores artísticos. E sobre todo que á hora do seu recoñecemento fíxoo por partida cuádrupla, para maior fartura. Sen que as posicións políticas ou ideolóxicas prosperasen até os seus últimos obxectivos censores. Talvez todo o contrario, o que nos levaría tamén a pensar mal, e ao peor atinar. Sería lamentabel que ao exercer o seu “dereito a decidir” os xurados respectivos tiveran acreditado que o vieiro mais curto para a disuasión identitaria é o afago con confeti e trompetería.
E se alguén o pretendeu, errou de cheo. Sen ir máis lonxe a Margarit faltoulle tempo para manifestar na primeira entrevista concedida após rebecer o premio que “España dame medo desde os Reis católicos”.Aínda que con presbicia historiográfica. A nación-Estado así denominada polo galardoado non apareceu con Isabel e Fernando, mas baixo o sinal liberal do cerimonial das Cortes de Cádiz, superando outros espazos políticos onde antes só cabían reinos e vasalaxe. E a vitriólica Morales, saltando á mesmiña corcova dos sobranceiros concesionarios espetou: “É unha alegría que haxa lume no canto de cafetarías abertas en Barcelona” Dito pola aguerrida escritora en plena sarracina dos indignados soberanistas.
En calquera caso estes desafíos quedan a anos luz do corte de mangas que propinou o artista plástico Santiago Sierra en 2010 ao saber que as autoridades do ramo se habían permitido elixirlle como trofeo estatal. Aquel desplante aínda figura na galería dos horrores do ministerio de Cultura, a súa outorgante oficial: «Un Estado que participa en guerras dementes aliñado cun imperio criminal. Un estado que doa alegremente o diñeiro común á banca. Un estado empeñado no desmonte do estado de benestar en beneficio dunha minoría internacional e local. O Estado son vostedes e os seus amigos. Por tanto, non me conten entre eles, pois eu son un artista serio Saúde e liberdade!» (sic). Aquilo superou todas as previsións e non se volveu a repetir. Non había nada que celebrar. O ano de marras, Moncloa, Zarzuela e os pretorianos do Réxime do 78 perpetraran un inmoral austericidio en orde descendente, da oligarquía responsable da crise á maioría social damnificada, e os fastos coroados levaban impresa o seu lutuosa efixie.
Ouvidas e asimiladas as experiencias anteriores, parece claro que, nestas lareiras, o devandito “de ben nado é ser agradecido” non é máis que un sofisma para a servidume voluntaria. Á marxe, certamente, e como preámbulo necesario, da cortesía que debe presidir todas as relacións humanas que de verdade o sexan. Dar e recibir, como gobernar e ser gobernado, é un elemento inapelable de calquera episodio que se fundamente sobre a equidade. A discriminación positiva que pode aniñar nese paxe de premios cara a xentes tradicionalmente situadas á marxe da notoriedade establecida non deixa de ser outra mostra máis da discriminación negativa hexemónica. A retórica dos 40 principais, mentres o pensamento teña dono, é e será sempre o escudo de blindaxe da pérfida realidade rampante. Por iso é polo que os Atxaga, Margarit, Seixas e Morales, mal que ben, supoñan un atallo cara á claridade fundante por razóns equivocadas.
Tampouco Núñez Seixas é confrade deste convento. No seu libro “Suspiros de España”, obra en que se xustificaba a concesión do Premio, destaca a incongruencia do nacionalismo español, ao querer erixirse no único Deus verdadeiro do santoral, mentres discute o pan e o sal a outros competidores. Simplemente porque ten un Estado detrás, e por iso o uso lexítimo da forza, o centralismo identifícase co patriotismo en exclusiva. Formulación que lle serviu ao autor, catedrático de Historia Contemporánea de Europa na Universidade Ludwig-Maximilian de Múnic, para pór de manifesto tamén a incoherencia de certa esquerda que critica aos nacionalismos periféricos, que di que España é unha nación, e que non é nacionalista”. Dacabalo regalado?
Bernardo Atxaga non é novo neste gremio, mas a súa modesta insolencia destaca entre a paspallada reinante. De feito, e nada máis coñecerse o premio, aproveitou os micrófonos de Radio Euskadi para referirse “ao caso Altsasu como un escándalo”, engadindo que “se escribise algo sería unha alegoría da inxustiza do que sucedeu aquí”.
Un fólego de ar fresco despois das toneladas de purpurina gastadas en promocionar a novela Patria de Fernando Aramburu, gabado como “fenómeno literario” por quen predican que ao fin da violencia en Euskadi deben seguir lustros de contrición e golpes de peito. Aínda que ninguén supera o botafumeiro de Javier Cercas, o último Planeta, o Grupo editorial que fichou ao ex comisario Villarejo para conspirar contra un empresario rival. Satélite da “monarquía republicana, o novo Gironella do “a por ellos!” desengata como narrador bregado en vernizar fascistas da vella escola e lambetar golpes trono da vixente.
O último ditirambo de Cercas a Fernando VI foi durante a concesión do premio de xornalismo Francisco Cerecedo o pasado 29 de novembro. Expresa acción de grazas, en presenza do Rei e a Raíña, “porque o día 3 de outubro de 2017, mentres un grupo de políticos felóns tentaban impornos á maioría de nós, polas bravas, un proxecto minoritario, inequivocamente antidemocrático e profundamente reaccionario [?] vostede díxonos, Señor, que non estabamos sós”. O discurso “Contra felones” foi publicado en lugar preferente polo diario El País, institución que encarna como ningunha outra o espírito de “pactum subiectionis” con que se argallou a Transición. Xornal de referencia hoxe presidido por Javier Monzón, ex magnate da industria armamentista imputado na trama Púnica. E así, de focho a fochanca imos como os patexos, e pasamos da España dos balcóns e as bandeiras aos beléns patrióticos, como o “nacemento” que exhibe en Madrid o alcalde popular Almeida coa rojigualda en bandoleira.
O último ditirambo de Cercas a Fernando VI foi durante a concesión do premio de xornalismo Francisco Cerecedo o pasado 29 de novembro. Expresa acción de grazas, en presenza do Rei e a Raíña, “porque o día 3 de outubro de 2017, mentres un grupo de políticos felóns tentaban impornos á maioría de nós, polas bravas, un proxecto minoritario, inequivocamente antidemocrático e profundamente reaccionario [?] vostede díxonos, Señor, que non estabamos sós”. O discurso “Contra felones” foi publicado en lugar preferente polo diario El País, institución que encarna como ningunha outra o espírito de “pactum subiectionis” con que se argallou a Transición. Xornal de referencia hoxe presidido por Javier Monzón, ex magnate da industria armamentista imputado na trama Púnica. E así, de focho a fochanca imos como os patexos, e pasamos da España dos balcóns e as bandeiras aos beléns patrióticos, como o “nacemento” que exhibe en Madrid o alcalde popular Almeida coa rojigualda en bandoleira.
Rebentos Galeusca ou xustiza poética?
